Mastit

Mastit Nedir?

Mastit terimi, meme dokusunun inflamasyonunu temsil eder. “Meme iltihabı” terimi de bazen Mastit yerine kullanılabilir. Mastit, enfeksiyon kaynaklı olabileceği gibi, enfeksiyon bulunmadan da gelişebilir. Meme iltihabı yani mastit, emzirme sırasında olan ya da emzirme ile ilişkisiz olan mastit olarak görülebilmektedir. Emzirme sırasında olan mastite laktasyonel mastit adı verilir. Emzirme dönemi ile ilişkisiz olan Mastite ise nonlaktasyonel mastit denir. Laktasyonel mastit yani emzirme ile ilişkili olan Mastit, emzirme sırasında bebeğin ağız bakterilerinin meme başı yoluyla memenin süt kanallarına girmesi ve burada bakterilerin üremesi ile oluşan bir meme iltihabı olarak karşımıza çıkar. Memede ağrı, kızarıklık, şişme ve genel anlamda vücut ateşinin yükselmesi ile kendini gösteren bir hastalıktır. Emzirme ile ilişkisi olmayan meme iltihabında ise, belirtiler aynıdır. Bu tür mastitin sigara ile ilişkisi kanıtlanmıştır. Yani emzirmesiz gelişen meme iltihabında, sigara içenler risk altındadır. Her iki mastit de akut bir meme iltihabı ile sonuçlanır. Yani bu tip meme iltihabı, akut mastit sınıfına girer. Bunları kronik olan Granülömatöz mastit den ayırmak gerekir. Çünkü bu iki mastit türünün tedavileri tamamen farklı olmaktadır. Meme iltihabı, tedavi edilmediği taktirde meme apsesi ’ne dönüşür. Akut bir mastit ya da meme iltihabı ile karşılaştığımız zaman bunu mutlaka bir meme kanserinden ayırmamız gerekir. Yani öncelikle bir meme kanseri ihtimalini ekarte etmek, daha sonra mastit tedavisine yönelmek büyük önem taşır.

Mastit Neden Olur?

Emzirme sırasında oluşan meme iltihabı genellikle meme başında gelişen çatlaklar ve bu çatlaklardan giren bakteriler nedeniyle gelişir. Bakterilerin kaynağı bebeğin ağız içi florası ya da dışardan giren bir kontaminasyon  şeklinde olabilir. Süt kanalları içeresine giren bakteriler burada çoğalmaya başlar. Memenin yeterince boşaltılamaması da bir nedendir. Onun için sık emzirme veya memenin boşaltılması mastit gelişmesini önlemede önemle tavsiye edilmektedir. Meme başının tahriş olmasında bir başka etken de meme başını silmek için kullanılan kâğıt peçeteler olabilir. Bu kağıtlar eğer alerjik bir yapıya sahipse meme başında çatlaklara neden olabilmektedirler. En çok üreyen bakteriler; Stafilokoklar ve streptokoklar dır. Genellikle streptokok enfeksiyonları çift taraflı olur. Emzirmeyle ilişkisiz olan meme iltihaplarında enfeksiyöz ajanlar meme içinde mevcut olan bir kistden meme cildindeki bir enfeksiyondan kaynaklanabilmektedir. Ayrıca bunların sigara içenlerde daha sık olduğuna dair birçok çalışma yayınlanmıştır. Ancak, hastalığın tedavi edilmemesi durumunda gelişen meme apselerinde boşaltılan sıvılarda bazı durumlarda, herhangi bir mikroorganizma üretilememektedir. Yani bu da bize enfeksiyon bulunmadan da  meme iltihabı gelişebileceğini göstermektedir.

Mastit Belirtileri Nelerdir?

Meme iltihabının ya da diğer bir deyimle mastitin belirtileri öncelikle etkilenen taraftaki memede ortaya çıkar. Streptokoklara bağlı olan meme enfeksiyonlarında bu belirtiler her iki memede de görülebilir. Memede ortaya çıkan ağrı, şişlik, sıcaklık artışı, meme başından sarı iltihap akması ve yüksek ateş bu belirtilerin başlıcalarıdır. Meme muayene edildiği zaman üzerine basmakla ağrılı olan kızarık bir bölge görülür. Bu bölgede anormal bir şişlik oluşması ”meme apsesi” ni akla getirmelidir. Hastada iki meme arasında sıcaklık farkı mastit bulgularından bir tanesidir. Mastit gelişmiş olan meme diğer memeye göre daha sıcak daha kızarık ve daha şiş görülebilir. Hastanın en çok şikâyet ettiği konulardan biri, bebeğini emzirememesidir. Bu olay, ya meme başının anatomik olarak çökük oluşu ya da meme enfeksiyonu nedeniyle hastanın acı duyması sonucudur. Sık sık emziremeyen ya da memesini boşaltamayan annelerde doğumdan sonraki ilk altı hafta içerisinde bu belirtiler görülürse bir mastitden  ya da meme apsesinden söz edilebilir. Ancak, emzirme ile herhangi bir ilişkisi olmayan yani emzirme döneminde olmayan bir kadında da mastit görülebilir. Belirtiler hemen hemen aynıdır.

Mastit Tedavisi

Mastit tedavisi hastalığın derecesine göre değişebilir. Hastaya genellikle streptokok ve Stafilokoklara etkili antibiyotikler başlanır. Ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlarla bu tedavi desteklenmelidir. Kültür ve antibiyogram imkânı varsa bunun sonucuna göre de antibiyotik başlanabilir. Bazı gecikmiş mastitlerde veya oral verilen antibiyotiğe dirençli olanlarda Hospitalzasyon yani hastayı hastanede tedavi etmek gerekebilir. Bu tedavi süresince antibiyotikler damardan verilmelidir. Herhangi bir meme apsesi gelişmesi durumunda apsenin derhal etkili bir şekilde boşaltılması ve apse duvarından kültür alınması gerekir.

Antibiyogram çalışması  sonucunda üreyen mikroorganizmaya etkili antibiyotiğin değiştirilmesi de gerekebilir. Bu tedavi süresince, hastaların emzirmeye devam etmesi tercih edilir. Ancak ileri düzeyde Stafilokok ve streptokok enfeksiyonlarında bebeğe de antibiyotik verilmesi gerekebilir. Bu aşamada, bebeğin antibiyotik kullanıp kullanmamasına hastanın meme cerrahı karar vermelidir. Eğer emzirmeye devam edemiyorsa, o zaman memenin sık sık boşaltılması önerilmektedir. Emzirmenin kesilmesi ya da memenin boşaltılmaması mastit tedavisinin etkisiz kalmasına neden olabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Mastit olmamak için yapılması gerekenler nelerdir?

Emzirme döneminde oluşan mastitden mümkün olduğunca kaçınmak için, bazı hijyenik önlemlerin uygulanması önemlidir. Ancak, memenin yapısı nedeniyle, bütün önlemler alınmış olmasına rağmen, yine de meme iltihabı ya da meme absesi gelişebilir. Meme başının, bebeğin ağzıyla yakalamasına uygun bir anatomik yapıda olmaması, bu durumların başında gelir. Meme başının içeriye dönük olması, ya da çok büyük veya çok küçük olması, bebeğin meme başını ağzına alırken travmatize etmesine neden olur. Sürekli oluşan bu mikro travmalar, özellikle de doğumdan sonraki ilk 6-7 hafta içerisinde, meme başında yara ve çatlaklara neden olur. Bu yara ve çatlaklardan, bebeğin ağız florasındaki bakteriler girerek, süt kanalları içerisinde ve meme dokusunun diğer kısımlarında üremeye başlar. Özellikle de stafilokok ve streptokoklar çoğalarak, iltihap ve meme apselerine yol açarlar.

Annenin meme başında herhangi bir anomali olmasa bile, başka etkenler yüzünden yine de buradan enfeksiyon gelişimi ortaya çıkabilir. Mastit ve meme apselerini önlemenin en önemli yollarından bir tanesi, meme başını temiz tutmaktır. Bunun için, her emzirmeden önce ve sonra, meme başının “kaynamış ılık suyla” ıslatılmış temiz bir pamukla silinmesi yeterli olur. Ayrıca bir ilaç sürülmesine gerek yoktur. Üstelik bu ilaç, sürekli olarak bebeğe de geçeceğinden sakıncalı bile olabilir. Bir diğer önemli konu, memenin sık sık emzirilmesi veya boşaltılmasıdır. Emzirmeyen ve tam olarak boşaltılmayan memede süt birikir ve biriken süt, bakteriler için iyi bir üreme ortamı sağlar. Yani ne kadar az süt birikirse, o kadar az mastit, meme iltihabı veya meme apsesi gelişir diyebiliriz. Memeye sıcak kompres uygulanması da bir rahatlık sağlayabilir, ancak bu uygulamanın meme iltihabını önlediğine dair kanıta dayalı bir çalışma yoktur. Ayrıca, memeye masaj uygulanmasının da çok yararlı olduğunu söylemek mümkün değildir. Sonuç olarak; memenin sık sık emzirilmesi ya da puharla boşaltılması yanında meme başının temiz tutulmasının, mastit oluşumunu engelleyen en önemli faktörler olduğunu söyleyebiliriz.

Emzirmeye bağlı olmayan mastitde ise; korunma açısından yine de meme başının temiz tutulması ve hijyene önem verilmesi başta gelir. Memedeki herhangi bir yaranın tedavisinin tam olarak yaptırılması özellikle de meme başına yakın olan yaralarda, tedavinin geciktirilmemesi mastit ve meme apselerini önlemede önemlidir. Sigara kullanımının, bu tür meme iltihaplarına ve meme apselerine yol açtığını gösteren birçok çalışma mevcuttur. Bu nedenle, sigara içiminin kısıtlanması koruyucu bir önlem olarak düşünülebilir.

Mastitin doğal çözüm yolları var mı?

E vitamini, A vitamini ve Beta karotenin mastitden korunma veya tedavide etkili olabileceği bildirilmiştir. Özellikle de E vitamininin, bu konuda daha etkili olduğu gösterilmiştir. Dolayısıyla bu vitaminden zengin gıdaların emzirme sürecinde tüketilmesi, mastit oluşumunu önlemede yardımcı olabilir. Mastit gelişiminden sonra, tedavi bittiğinde de nüks  oluşmasının önlenmesinde E vitamini koruyucu olarak kullanılabilir. E vitamini içeren doğal gıdaların tüketilmesi veya tablet olarak alınması önerilebilir. E Vitamini içeren başlıca gıdaları şöyle sıralayabiliriz: Fındık yağı, zeytin yağı, fındık, badem, ceviz, ay çekirdeği, ıspanak, tere, maydanoz, marul, kereviz, lahana, brokoli, kümes hayvanları, hamsi, somon, uskumru, sardalya, ton balığı.

Mastit kaç günde geçer?

Uygun bir tedavi uygulanması koşuluyla mastit 7- 14 gün içerisinde düzelir. Emzirmeye bağlı olan mastitde, memenin sürekli boşaltılması, temiz tutulması yanında, antibiyotik tedavisinin 14 güne kadar uzatılması, tekrarlayan meme iltihaplarının ve meme apsesinin oluşmasını önlemede önemlidir. Tedavi süresince hastanın izlenmesi ve bir apse gelişip gelişmediğinin gözlenmesi gerekir. Apse gelişmesi halinde, hastanın belli bir lokalizasyonunda şişme ve şiddetli ağrı meydana gelir. Şişlik üzerindeki deride kızarıklık göze çarpar. Üzerine basmakla, şiddetli ağrı hisseder. Tedavi süresince apse gelişmesi durumunda, tedavi uzar. Apsenin belirlenmesi sonrası, hemen geniş bir kesi ile veya enjektörle apsenin boşaltılması ve bu işlemin yeterli olacak şekilde yapılması şarttır. Daha sonra, sürekli pansumanlarla apse boşluğu kapanana kadar tedaviye devam edilir. Buradan alınan kültürlerde üreyen mikroorganizmaya göre, antibiyotik değiştirilebilir. Böyle bir durumda tedavi tabii ki uzar. Bazen 20,25 gün veya bir aya kadar uzayan apse tedavileri görülebilmektedir. Ancak özet olarak söylemek gerekirse; Uygun antibiyotik tedavisi ve önlemlerle mastit tedavisi 7 ila 14 gün içerisinde tamamlanmış olur.

Mastit ateş yapar mı?

Genel iltihap belirtilerine baktığımız zaman bunların; ağrı, ateş, şişlik ve kızarıklık olduğunu görürüz. Bu, zaten klasik bir bilgidir. Mastit de gerek meme iltihabı gerekse bir meme apsesi formundayken, sonuçta bir iltihaptır. Yani, mastit sırasında, yüksek ateş görülme olasılığı fazladır. Bu ateş 38,5° santigrat dan 40° santigrat lara kadar yükselebilir. Tedavinin düzenlenmesi ve gerekli hijyenik koşulların oluşturulmasından sonra bu parametrede düşüşler görülmeye başlar. Özellikle, antibiyotik tedavisi ve ağrı kesici-ateş düşürücü ilaçların uygulanması ile iyi sonuçlar alınır. Klasik tedavi yanında, ateşin çok yüksek olması durumunda hastaya soğutma tedavileri yapılması gerekebilir.7-14 gün süreyle uygulanan tedavi sonucunda, ateşin düştüğü ve memedeki hassasiyetin düzeldiği görülür. Günler içerisinde düşmeyen bir ateş söz konusuysa, akla meme apsesi gelmeli ve o yönde inceleme yapılmalıdır. Eğer apse tespit edilmediği halde ateş yükselmeye devam ediyorsa, hastada ikinci bir enfeksiyon kaynağı mutlaka araştırılmalıdır.

Mastit olan memeden emzirilir mi?

Mastit tedavisinin içeriğine baktığımızda; emzirmeye devam edilmesi ya da memenin sık sık boşaltılmasının, tedavinin bir parçası olduğunu görürüz. Çünkü, meme boşaltılmadığı ya da emzirme kesintiye uğradığı takdirde, süt kanalları içerisinde süt birikir ve bu ortam bakteriler için bir üreme alanı haline gelir. Böylece, enfeksiyon hızlanmış olur. Bakteriler, birikmiş süt içerisinde daha rahat bir şekilde çoğalırlar. Bu nedenle, meme iltihabı gelişmiş olan bir hastada, antibiyotik ve anti inflamatuvar tedavi yanında, hastaların emzirmeye devam etmesi ve sık sık bebeği emzirmesi istenir. Eğer emziremiyorsa, bir puharla memeyi sık sık boşaltması gerektiği söylenir. Tabii ki bunların yanında, hastanın hijyenik kurallara da uyması ve meme başını temiz tutması şarttır. Meme apsesi gelişmesi durumunda, apsenin boşaltılması yani drene edilmesi yanında, uygun antibiyotik ve analjezik-anti inflamatuvar ilaç verilmesi gerekir. Bunlarda da memenin sık sık emzirilmesi ya da boşaltılması tavsiye edilir. Yani, meme apsesinin tedavisi sırasında da meme emzirilmeye devam edilmelidir. Bazı durumlarda, bebeğe de antibiyotik verilmesi gerektiği tartışmalı bir konudur. Ancak, anneye verilen antibiyotiklerin, bebeğin yaş grubu için zararlı olmayan gruptan olmasına özen gösterilmesi şarttır.

Mastit olan memeden süt gelir mi?

Mastit geçirmekte olan ya da meme apsesi bulunan bir kişide, memeden süt gelmeye devam eder. Hatta, tedavi sırasında emzirme tam tersine olarak teşvik edilir. Çünkü, memenin sık sık boşaltılması, bakterilerin dış ortama atılmasını sağlayarak tedaviye katkıda bulunur. İçerde bir süt birikmesi durumunda, bakteriler daha kolay üreyebilirler. Normalde, bir meme enfeksiyonu bulunması, sütün üretilmesine ve meme başından gelmesine engel değildir. Ancak, meme başında sütün çıkışını önleyebilecek sert bir lezyon ya da kabuklanma bulunuyorsa, mekanik olarak sütün gelmesini önleyebilir. Veya ayrıca, hastanın memesinde aşırı ağrı bulunması halinde, meme başını bebeğin tutması mümkün olmaz. Çünkü, anne meme başını sürekli bebekten çeker. Bu durumda de emziremeyebilir. Ağrı kesicilerin daha yüksek dozda verilmesi ve ağrının giderilmesinden sonra, emzirme gerçekleşir. Tedavide yanlış bir yaklaşım olarak, emzirmenin kesilmesi durumunda, birkaç gün emzirmemesi sütün üretilmesini engelleyerek memeden sütün kesilmesine neden olabilir. Unutulmamalıdır ki, tedavi sırasında hiçbir zaman emzirmenin durdurulması tavsiye edilmez. Ağrı düzeyi çok yüksekse, meme başını kapsayacak şekilde bir puharla memenin boşaltılması, daha az ağrılı bir işlem olacaktır.

Mastit ile ilgili aklınıza takılan soruları altta bulunan yorumlar kısmından bana iletebilirsiniz. Meme iltihabı tedavisi için Ankara kliniğim ile irtibata geçebilirsiniz.