Zehirli Guatr

Tiroit bezinin her türlü büyümesine guatr adı verilir. Tiroid bezi bütün olarak büyüyebilir ve içerisinde hiçbir nodül ya da kitle bulunmayabilir. Bunlara diffüz guatr adı verilir. İçerisinde herhangi bir nodül bulunduğu zaman ise nodüler guatr adını alır. Eğer nodül sayısı birden fazla ise buna da nodüler guatr denilmektedir.

Nodül bulunmayan bir guatrda eğer hastanın tiroit hormonları normalden yüksek ise buna Graves hastalığı denir. Bu da bir zehirli guatr türüdür. Eğer tiroid bezi içerisinde nodüller varsa ve tiroit hormonları da yüksek ise o zaman buna toksik multinodüler guatr (Plummer hastalığı)denir. Bazen de tiroit bezi içerisinde tek bir nodül bulunması yanında hastada yüksek tiroit hormon düzeyleri ortaya çıkar. Bu tür guatra da Toksik nodüler guatr adı verilir.

Bu durumların hepsinde teşhis için tiroit hormon düzeyleri ve antikor düzeylerine bakılmalı  ayrıca tiroidin ultrason veya sintigrafi ile görüntülemeleri alınmalıdır. Bütün bu guatr türlerine göre tedaviler farklılık göstermektedir. Ancak nodül bulunmayan bir guatrda eğer hormon seviyeleri normal ise ve bası yapacak kadar büyük değilse tedaviye gerek yoktur.

Zehirli Guatr Nedir

Zehirli guatrın 3 türü vardır;

a-Graves hastalığında oto immün mekanizma yani vücudun kendi kendine antikor üreterek tiroit bezi ile savaşması söz konusudur. Sonuçta tiroid bezi aşırı hormon üretmeye başlar.

b-Toksik multinodüler guatrda ise antikorlar yüksek ya da normal olabilmektedir.

c-Toksik nodüler guatrda ise genellikle nodülün kendisi hızlı hormon üretmeye başlar ve tiroid hormon seviyeleri yükselerek zehirli guatr tablosu ortaya çıkar.

En sık gördüğümüz zehirli guatr türü Graves hastalığıdır. Bu hastalıkta tipik olarak yüksek troid hormonları seviyesinden dolayı kalbin çok hızlı çarpması (taşikardi) çabuk heyecanlanma  terleme  titreme ve zamanla gözlerin ileriye doğru fırlaması (exoftalmus)belirtileri ortaya çıkar. Tedavi edilmediği takdirde zehirli guatr bir çok organ fonksiyonunun bozulmasına ve sonuçta kalp yetmezliği gibi ağır hasarlara yol açabilir. Ülkemizdeki sıklığı  diğer ülkelere göre biraz daha fazladır. Toplumda sık görülmesinin nedeni bölgemizin bir endemik guatr bölgesi oluşuyla ilişkilidir.

Zehirli Guatrın Belirtileri

Zehirli guatrın en önemli belirtilerinden birisi çarpıntıdır(taşikardi).Hasta çarpıntıyı daha çok geceleri hisseder. Efor sarf etmediği halde yani istirahat durumunda çarpıntı olması yani kalbin normalden hızlı çarpması önemli bir belirtidir. Kalp atım hızı dakikada 90 ila 100 üzerindedir. Bu hız bazen 120-130’a kadar çıkabilir.

Tedavi edilmediği takdirde kalp atım hızının sürekli yüksek olması taşikardi) zamanla kalp kasında problemlere ve kapak bozulmalarına yol açarak hastayı kalp yetmezliğine kadar götürebilir. Bunun yanında terleme sıklıkla görülür. Normal bir havada ya da sıcak olmayan bir havada terlemenin aşırı oluşu veya gece terlemesinin aşırı oluşu bir hiper troidi yani zehirli guatır belirtisi olabilir.

Hasta sürekli olarak cildinin nemli olduğunu ifade eder. Ayrıca sıcağa karşı tahammülsüzlük söz konusudur. Hastalar sıcağa dayanamadıklarını ifade ederler. Titreme bir diğer belirti olarak karşımıza çıkmaktadır. Hastada özellikle ellerde titremeler görülebilir. Çabuk sinirlenme ve bazı ruhsal bozuklukların görülmesi zehirli guatrda mümkündür. Özellikle Graves hastalarında bazı göz bulguları ortaya çıkabilir.

Gözlerde yakın-uzak uyum bozukluklari  zamanla gözlerin ileriye doğru çıkık hale gelmesi ve görmede problemler başlayabilir. Buna “exoftalmus” adı verilir. Bunun nedeni göz çukuru arkasında biriken mukopolisakkarit denilen bir maddedir. Göz bulguları ortaya çıktıktan sonra tedavinin süratle yapılması bulguların geriye dönüşü için çok önemlidir. Eğer yeterince hızlı hareket edilmezse göz bulguları ve gözdeki bozukluklar kalıcı hale gelebilir.

Aşırı kilo kaybı bir diğer zehirli guatır bulgusudur. Hasta iştahının olduğunu ve yemek yemesine rağmen zayıfladığını ifade ediyorsa bu hastalıktan şüphelenmek gerekir. Geç tanı konulmuş zehirli guatr olgularında hastanın çok zayıflamış olduğu göze çarpar. Bu durum hastanın yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. Tedaviye gecikmeden başlanması yaşam kalitesinin düzelmesi ve fizyolojiyi etkileyen tüm belirti ve bulguların gerilemesi açısından yaşamsal önem taşır.

Zehirli Guatr Neden Olur

Zehirli guatrın 3 türü vardır;

Graves hastalığında sebep bağışıklık sistemindeki bir problemdir(otoimmün). Bağışıklık sistemi tiroit hücrelerine karşı oto antikorlar geliştirir ve tiroid hücreleri ile savaşmaya başlar. Bunun sonucunda troid hücreleri aşırı çalışarak yüksek miktarda tiroit hormonunu kana verirler. T4 ve T3 hormonlarının yükselmesi ile TSH seviyeleri düşer ve zehirli guatr tablosu ortaya çıkar. Yani ileri derecede taşikardi(kalp atım hızının yükselmesi) oluşur.

Kalp hızı dakikada 90 ila 100 atımın üzerine çıkar. İstirahat halinde bile kişi çarpıntı hisseder.Aynı zamanda zehirli guatrın diğer belirtileri (terleme titreme sıcağa tahammülsüzlük aşırı heyeca)meydana gelir. Tedavi edilmeyen Graves hastalığında  göz bulguları ortaya çıkar. Bunlar gözün öne doğru itilmesi sonucunda bazı fonksiyonlarının bozulmasıyla sonuçlanır. Bunun nedeni de göz çukuru arkasında biriken bir maddedir. Bu madde mukopolisakkarit yapısındadır. Gözler ileriye doğru fırlak şekilde görülmeye başlanır.

Buna eksoftalmi denir. Bu hastalığı neyin tetiklediği tam olarak bilinmemektedir. Bir başka zehirli guatır türü;çok sayıda nodül bulunan toksik multinodüler guatr(Plummer)hastalığıdır.Oluşum mekanizması Graves ile benzerdir.Ancak bağışıkla ilgili olmadığı halde herhangi bir nodülün aşırı hormon salgılamasına bağlı olarak da zehirli guatır tablosu meydana gelebilir. Toksik nodüler guatır ise;tek bir nodülün kendi kendine aşırı hormon salgılaması ile oluşmaktadır.Bunun da nedeni tam olarak bilinmemektedir.Zehirli guatrın oluşumunu önleyecek herhangi bir yöntem yoktur.Bazı gıdaların zehirli guatır oluşumunda rol oynadığı(kara lahana gibi) şeklindeki iddialar ise kanıtlanamamıştır. Bağışıklık mekanizmasındaki bozulmayı neyin başlattığı bilinmemektedir.

Zehirli Guatr Tedavisi

Zehirli guatr bağışıklık sistemini ilgilendiren mutlak tedavi edilmesi gereken ve sistemik etkileri olan bir hastalıktır. Zehirli guatır tanısı T3 ve T4 hormonlarının yüksek oluşu TSH nın düşük oluşu ve antikorların bulunması ile konulur. Graves hastalığında  tedavinin ilk aşamasında antitiroid ilaçlar kullanılır(propiltiourasil tiramazol gibi). Bu antitiroit ilaçlar  tiroid hormon seviyelerini düşürerek hastayı ötiroid hale(normal hormon seviyesi) getirirler. Bu etkilerini yaklaşık olarak iki-üç hafta içersinde yaparlar.

Günümüzde tiramazol yan etkileri daha az olduğundan daha fazla kullanılmaktadır.Hastanın hormon yüksekliğine ve genel durumuna göre ilaç dozları ayarlanır. Genellikle daha yüksek dozlarla başlanıp  hastanın durumu düzeldikten sonra doz azaltılır. Anti tiroit ilaçlar düşük dozlarda uzun süre kullanılabilirler.Ancak kemik iliği ve karaciğer üzerine olan yan etkileri bazı hastalarda uzun süre verilmelerini engeller.İlaçla kontrol altına alınamayan veya ilaç dozları azaltıldığında hormon seviyeleri sürekli yüksek kalanlarda tiroid ameliyatı veya I 131 ablasyonu (atom tedavisi) gündeme gelebilir.

Zehirli guatır bulunan bir hastada antitirod ilaç seviyeleri düşürüldüğünde tiroit hormonları sürekli yüksek kalıyorsa bu hastada bir ameliyat endikasyonu vardır. Ancak  eğer hasta düşük dozda ilaçla normal seviyede hormon salgılıyorsa klinik olarak düzeliyorsa ve bu durum süreklilik arz ediyorsa ameliyata gerek kalmaz. Uzun vadede eğer ilaçlara bağlı yan etkiler ortaya çıkmaya başlıyorsa yine ameliyat kararı verilmelidir.

Zehirli Guatr Tedavisi Ankara

Multinodüler yani nodül olan zehirli guatrda ise  ilaçlarla tiroit hormonları normale getirildikten ve bu seviyede 3-4 hafta tutulduktan sonra ameliyat edilmelidir. İlaç tedavisi sırasında taşikardisi yani aşırı kalp çarpıntısı olan kişilerde beta blokür ilaçlarla kalbin hızını azaltmak ve hormon seviyeleri normale döndükten sonra bunu kesmek en uygunudur. Eğer ameliyat kararı verilirse kalp hızının normal seviyelerde tutularak hastanın ameliyata alınması en güvenli yoldur.Zehirli guatrda yapılması gereken ameliyat Total Tiroidektomi ameliyatıdır.

Yani tiroit bezinin tamamının çıkartılmasıdır.Ameliyat kararı verilmiş olan hastalarda  kişinin genel durumu bu ameliyatı kaldıracak seviyede değilse ya da kişi ameliyatı istemiyorsa  atom tedavisi(I 131 ablasyonu) düşünülmelidir. Atom tedavisi  tiroidin hücrelerini I 131 radyoaktif izotopu ile harab eder.Hücreler hormon salgılıyamaz. Hipotiroidi gelişir. Gerek ameliyat olan gerekse atom tedavisi yapılan hastalarda ömür boyu yeterli dozda tiroit hormonu takviyesi yapmak gereklidir.

Zehirli Guatr Ameliyatı

Zehirli guatrda yapılan tek tür bir ameliyat yoktur. Tüm tiroit bezini tutan zehirli guatırda  örneğin;Graves hastalığında ya da çok sayıda nodül bulunan zehirli guatırlarda yapılacak tek ameliyat tiroidin tamamen çıkartılmasıdır. Buna total tiroidektomi ameliyatı denir.

Bu ameliyatta tiroit bezinin her iki lobu bütün damarları bağlanarak ve ses sinirleri görülerek tamamen çıkartılır. Bezin orta kesimi de(isthmus)bu ameliyatta çıkartılır. Buradaki amaç geride herhangi bir tiroid dokusu kalmamasıdır. Çünkü hastalık bağışıklık sistemi ile ilgili olduğundan çoğalmış olan antikorlar kalan troid dokusunda hastalığın nüks etmesine neden olabilir.

Bunun yanında tek nodülü bulunan zehirli guatrda bu tek nodülün aşırı hormon salgıladığı ve diğer tiroit bölümlerinin normal olduğu kabul edilir. Bundan dolayı toksik adenom da denilen bu hastalıkta  nodülün bulunduğu lobun çıkartılması yeterli olacaktır. Yani nodül sağ lobda ise sağ lob çıkartılır sol lob yerinde bırakılır. Böylece normal tiroid dokusu kalmış ancak aşırı hormon salgılayan nodül çıkartılmış olur.

Ankara Zehirli Guatr Ameliyatı

Bütün tiroit ameliyatlarından sonra olduğu gibi bu ameliyatlardan sonra da  hastanın hormon düzeyleri azalacağından  yeterli dozda tiroit hormonu  bir hap olarak dışardan hastaya ömür boyu verilmelidir.Tiroid ameliyatları genellikle hastanın 24 saat hastanede kalmasını gerektiren ve iyileşme süreci 10-15 gün kadar olan ameliyatlardır. Ses sinirinin görülmesi için ameliyat sırasında sinir monitörü kullanılması ses kısılması komplikasyonunu en aza indirecektir. Zehirli guatır nedeniyle ameliyat edilen hastaların  ömür boyu nüks açısından takip edilmesi ve tiroid hormon dozlarının zaman zaman tetkikler yapılarak ayarlanması önem taşır.

Zehirli Guatr Öldürür mü?

Zehirli guatır hastalığı  metabolizmanın hızlanmasına kalbin çok hızlı çalışmasına iştah olmasına rağmen ve yeterli gıda alınmasına rağmen aşırı bir zayıflamaya ve bunun sonucunda vücut direncinin düşmesi ile  kalp ve organ yetmezliklerine yol açabilir. Tedavi edilmeyen zehirli guatrda  göz bulguları ve görme bozuklukları ortaya çıkar kalp zaman içersinde kaldırabileceğinden daha fazla yüklendiği için bir süre sonra yetmezliğe doğru gider.Bunun sonucunda tedavi edilmediği zaman  öldürücü sonuçlar da ortaya çıkabilir. Zehirli guatır  tanı konulduktan sonra mutlak tedavi gerektiren ve son derece ciddi sistemik sonuçlara yol açabilen bir hastalıktır.

Zehirli guatr ile ilgili aklınıza takılan soruları altta bulunan yorumlar kısmından bana iletebilirsiniz. Zehirli guatr tedavisi ve ameliyatı için Ankara kliniğim ile irtibata geçebilirsiniz.