Paratiroid

Vücudumuzun en küçük organı olan paratiroid sadece küçük bir pirinç tanesi büyüklüğünde olmaktadır. Kas, sinir ve iskelet sistemimiz için gerekli olan minerallerin kontrol altında tutulmasını sağlayan ve bu sebeple de insanlar için çok önemli olan hormonu salgılamaktadır. Boyun kısmımızda yer alan bu organımız ile ilgili ayrıntılı bilgilere yazının devamından ulaşabilirsiniz.

Paratiroid Nedir?

Endokrinin önemli öğelerinden birisi olan paratiroid, boyundaki tiroid bezlerinin hemen yanında bulunmaktadır. Kanda bulunan kalsiyum ve fosfor değerlerinin dengede kalmasını sağlayan bu bez vücutta benzersiz bir görev üstlenmektedir.

Vücudum kalsiyum depoları olan kemiklerden kanda kalsiyum miktarı düştüğünde kalsiyum salınımı yapılmasını için parathormon isimli bir hormonu salgılamaktadır. Hormonun salgılanmadığı dönemlerde ise kalsiyum kemiklerde depolanmaya devam etmektedir.

Paratiroid bezi aynı zamanda D vitaminin aktive edilmesinde de etkili olmaktadır. Bu sayede kalsiyum emiliminin artmasını sağlar.

Paratiroid Bezi İşlevi

Paratiroid bezinin işlevini genel olarak kandaki kalsiyum seviyesini dengelemek olarak açıklansa da altında yatan ve dengelemenin sağlanması için gerekli olan birçok farklı metabolik işlemler söz konusu olmaktadır.

Kanda bulunan kalsiyum ve fosforun dengelenmesi sadece parathormon ile mümkün olabilmektedir. Kanda kalsiyum iyonlarının azalması durumda paratiroid hormonu uyarılmakta ve bu sayede parathormon salgılanmaya başlanarak vücudumuzun kalsiyum depolarından kalsiyum çekilmeye başlar.  Parathormonunun hedef hücreleri ise kemik ve böbrek hücreleri olmaktadır. Parathormon kalsiyumun kana geçmesini farklı şekilde gerçekleşmektedir. Bu süreçlerden biri kalsiyumun bağırsaklardan emilerek kana geçmesi olurken, bir diğer süreç ise böbreklerden geri çekilmesi yoluyla olmaktadır.

Parathormonun fosfor üzerindeki etkisi ise kandaki seviyesini azaltmak yönünde olmaktadır. Bunun içinde fosforun böbreklerde süzülerek idrarla birlikte dışarı atılmasını sağlamaktadır. Buradan da anlaşılacağı üzere parathormon kandaki kalsiyum ve fosfor minerallerinin belirli bir oranda kalmasını sağlamaktadır.

Paratiroid Hastalıkları Nelerdir?

Paratiroid hastalıkları son derece az görülen hastalıklar içerisinde yer almaktadır. Ancak paratiroid hastalıklarında görülme sıklıklarına bakıldığında karşımıza ilk olarak paratiroid kanseri çıkmaktadır. Bu hastalığı takip eden ise hipoparatiroidizm ve hiperparatiroidizme bağlı hastalıklar olmaktadır. Paratiroidte oluşan iyi huylu tümörlere ise adenom adı verilmektedir.

Paratiroid Belirtileri

Bir hastada genel olarak paratiroid hastalıklarından şüphelenilmesi için şu belirtilerin bulunması gerekmektedir.

• Depresyon
• Kas krampları ile birlikte eklemlerde ağrı
• Halsizlik
• Kusma
• Şiddetli karın ağrısı
• Bilinç bulanıklığı
• Unutkanlık
• Kaslarda güçsüzlük

Paratiroid Sintigrafisi

Endokrin hastalıklarından olan paratiroid hastalıkları genellikle kemik yapısındaki değişikliklere sebep olmaktadır. Paratiroid sintografisi ise paratiroid bezlerindeki fonksiyon değişikliklerini belirlemek için kullanılan görüntüleme yöntemlerinden birisi olmaktadır.

Paratiroid sintigrafisinde güvenli bir radyoaktif materyal kullanılmaktadır. Bu materyale ise MIBI adı verilmektedir. MIBI vücuda enjekte edildiğinde sağlıklı paratiroid hücreleri tarafından tutulmamasına rağmen aşırı çalışan dokular tarafından tutulmaktadır. MIBI absorbe edilen bu dokuların görüntülenmesi için ise gamma kameralardan yararlanılmaktadır.

MIBI sintigrafisinin kullanıldığı hasta grubu içerisinde kan değerlerinde yüksek kalsiyum seviyesi ile paratiroid dokularının aktivitelerinin artmış olduğu saptanan kişiler bulunmaktadır.

MIBI sintigrafisinin yapılmasının başlıca sebebi ise cerraha tümörün yeri ile ilgili yol göstermesidir. Bu sayede cerrahlar tümörün yerini kolaylıkla tespit etmekte ve operasyon süresi kısalmaktadır. Bu avantajları sayesinde de açık cerrahi operasyonların yerini minimal invaziv cerrahiler uygulanabilmektedir.

Test öncesinde herhangi bir hazırlığa gerek duyulmaması kolay bir şekilde uygulanmasını sağlamaktadır. Görüntülemenin yapılabilmesi için öncelikle hastalar gama kamerasının altında sırtüstü bir pozisyonda yatırılmaktadır. Daha sonrasında ise damar yolu aracılığı ile radyoaktif maddenin enjeksiyonu sağlanır. Enjeksiyon ile eş zamanlı olarak da görüntüleme başlar. Toplam görüntüleme süresi dakika sürer. Ancak hastalar radyoaktif maddeyi aldıktan sonra birinci, ikinci ve üçüncü saatlere göğüs bölgesinden ve tiroid bezi görüntülerin alınması için yeniden testin yenilenmesi gerekir.

Paratiroid hastalıklarında en güvenilir test yöntemlerinden olan sintigrafi neredeyse bütün hastalar için uygulanabilen bir görüntüleme yöntemi olmaktadır. Ancak gebe ve emziren kadınlar için uygun olmamaktadır.

Paratiroid Adenomu

Paratiroid bezinin fazla çalışmasına verilen isimdir. Primer hiperparatiroidi olarak da bilinmektedir. Bezlerin fazla çalışmasına sebep olan ise bezlerde görülen iyi huylu tümörler olmaktadır. Hastaların %85’in de sadece tek bezde görülürken %15’inde ise 2 veya daha fazla bezde gözlemlenmektedir.

Paratiroid adenomunun belirtileri şunlar olmaktadır:

• Kemik erimesi
• Patolojik kemik kırıkları
• Mide ve onikiparmak bağırsağında görülen ülser ve gastrit
• Kemik ağrıları
• Halsizlik
• Çabuk yorulma
• İştahsızlık
• Hipertansiyon
• Odaklanmada zorluk yaşama
• Bilinç bulanıklığı
• Kronik hale gelen böbrek taşları
• Kötü ruh hali
• Kabızlık
• Mide bulantısı
• Kemiklerde görülen kahverengi tümörler
• Kas güçsüzlükleri

Hiperparatiroid

Hiperparatiroid kısaca paratiroid bezlerinin normalden daha fazla çalışması olarak açıklanabilir. Sürekli olarak salgılanan parathormon nedeniyle kemiklerdeki kalsiyum sürekli olarak kana salınır ve bunun sonucu olarak da kemiklerde erime görülür.

Hiperparatiroidin sebebi ise paratiroid bezlerinde iyi huylu tümörlerin oluşması ya da bezin büyümesi olmaktadır. Hastalık genellikle tek bir paratiroid bezinde meydana gelmektedir. Nadiren de olsa yaşlı hastalarda birden fazla bezde ortaya çıkmaktadır. Böbrek yetmezliği görülen hastalarda hiperparatiroidin görülme ihtimali daha yüksek olmaktadır.

Kandaki kalsiyum miktarının sürekli artması nedeniyle idrarda da kalsiyuma rastlanır. Bu durum böbreklerde taş oluşma riski de artmış olur. Bunların yanında hiperparatiroide pankreas bezi iltihapları ve gastrit de sıklıkla eşlik etmektedir.

Hiperparatiroidizmin belirtileri arasında ise şunlar bulunur:

• Mide bulantısı
• Sebebi açıklanamayan yüksek tansiyon
• Kronikleşmiş böbrek taşı
• Sürekli idrara çıkma
• Mide problemleri
• Bilinç bulanıklığı
• Kusma
• Karın ağrısı
• Kas krampları
• Romatizma
• Eklem ağrıları

Paratiroid Kanseri

Son derece nadir görülen paratiroid kanseri %90 gibi oranda sadece bir bezde görülmektedir. Uç noktalarda parathormon salınımını gerçekleştiği paratiroid kanserinde genellikle tümör görülen bezin cerrahi müdahale ile alınması ile tedavi edilebilmektedir. 4 adet paratiroid bezinin bulunmasından dolayı bu herhangi bir sorun teşkil etmemektedir. Paratiroid hormonunda çok fazla parathormon salgılanmasına rağmen bezlerin büyümesi söz konusu olmamaktadır. Diğer bir yandan hipertiroidizm ile en büyük farkı ise kanda bulunan PTH değerleri hipertiroidizm de yüzler ile ifade edilirken kanserde ise binlerle ifade edilmektedir.

Paratiroid Tedavisi

Paratroid hastalıklarını tedavisinde cerrahi müdahale uygulanmaktadır. Yapılan cerrahi müdahale ile sorun olan bez çıkarılır. Yapılan ameliyatlardan sonra ise hastaların tüm sorunları çok hızlı bir şekilde düzelir. Boyundan açılan 2,5 cm’lik bir kasiden gerçekleştirilen ameliyatlar ile hastalar kısa süre içerisinde günlük hayatlarına geri dönmektedir.

Hipotiroidizm bulunan hastalarda ise kanda yeterince kalsiyum bulunmadığı için hayatları boyunca kullanmaları gereken ilaçlar bulunmaktadır. Bunların yanında düzenli olarak kalsiyum ve D vitamini takviyeleri de almaları gerekmektedir.

Paratiroid Ameliyatı

Hipertiroidizm için tedavi seçeneklerinden birisi olan ameliyat paratiroid kanseri hastalarının tedavileri için tek seçenek olmaktadır. Paratiroid kanseri tedavisinde genellikle mikrocerrahi tercih edilmektedir. 1,5- 2 cm kesiden gerçekleştirilen bu ameliyatlarda küçük boyutlarda bir radyasyon dedektörü kullanılmaktadır.

Paratiroid Ameliyatı Sonrası

Paratiroid ameliyatından sonra hastaların tamamen iyileşmeleri 1 ayı bulabilmektedir. Ancak 1 hafta 10 gün içerisinde günlük hayatlarına geri dönebilirler. Hastalar bir hafta sonunda doktorlarının tavsiyelerine dikkat ederek işlerine geri dönebilirler.

Paratiroid ile ilgili aklınıza takılan soruları bana altta bulunan yorumlar kısmından iletebilirsiniz. Paratiroid hastalıkları tedavisi ve ameliyatı için Ankara kliniğim ile irtibata geçebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Tiroid Bezi ve Paratiroid Bezi Arasındaki Farklar

Tiroid bezi ile paratiroid bezi tamamen birbirinden farklı iki organ olmaktadır. İkisinin arasında hem yapısal hem de işlevsel farklar bulunmaktadır. Tiroid bezi kelebek şeklinde tek bir organ olurken; paratiroid bezleri ise pirinç tanesi kadar ve 4 adet olmaktadır. Tiroid hormonu metabolizma ile ilgili olurken, paratiroid hormonu ise kandaki kalsiyum ile alakalı olmaktadır.

Paratiroid Bezi Alınırsa Ne Olur?

Vücutta aynı işlevi gören 4 adet paratiroid bezi bulunmaktadır ve bunlardan birinin veya birkaçının alınması vücut için herhangi bir dezavantaj oluşturmaktadır. Hatta bazı vakalarda paratiroid bezlerinin hepsi alınarak daha sonrasında birini yarısı kola yerleştirilmektedir.

Paratiroid Ameliyatı Ölüm Riski

Paratiroid ameliyatları genellikle risksiz ameliyatlar olmaktadır. Ancak her operasyonda anestezi ve diğer riskler bulunmaktadır.

Paratiroid Hormonu Ne İşe Yarar

Paratiroid tarafından salgılanan parathormon kandaki kalsiyum seviyesini dengelemektedir.

Paratiroid Normal Değerleri Kaç Olmalı

Basit bir kan testi ile tespit edilebilen PTH değerleri eğer 1 ml kan içerisinde 10 ile 55 değerleri arasında ise o zaman normal olarak kabul edilmektedir.

Paratiroid Değerleri Nasıl Düşürülür?

Paratiroid değerlerinin düşürülmesi için ilaçlar bulunmaktadır. Bu ilaçların doktor kontrolünde kullanılması gerekmektedir. Bunların yanında kalsiyum emiliminde D vitamini çok önemli olduğu için bitkisel olarak D vitaminin alınması da değerlerin düşürülmesine yardım etmektedir.

Paratiroid Tekrarlar mı?

Bazı durumlarda hastaların ameliyatlarından kısa bir süre sonra PTH değerleri yükselmeye başlar. Bu duruma birden fazla adenom sebep olmaktadır. Eğer bir yıl boyunca düşük olan PTH değerleri yükselmeye başlarsa o zaman hastalığın nüks etmesinden bahsedilmektedir.